384. rocznica śmierci Paula Friedeborna
Trwają prace nad polską wersją “Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern (Historycznego opisu miasta Szczecina) Paula Friedeborna. Kim był autor słynnej kroniki? Jego sylwetkę prezentujemy w rocznicę jego śmierci – 14 listopada (1637 r.).
14 listopada przypada 384. rocznica śmierci Paula Friedeborna, autora dwóch opisów historycznych Szczecina – notariusza cesarskiego, sekretarza miejskiego, rajcy miejskiego, a następnie burmistrza miasta Szczecina.
Paul Friedeborn wywodził się z zamożnej mieszczańskiej rodziny. Jego ojciec Jacob był starszym wśród kupców sukienników, miał również udziały w Kompanii Kupieckiej Ellbogen, handlującej rybami poławianymi u wybrzeży Skanii. Paul urodził się w 1571 roku, w młodości studiował w Pedagogium Książęcym w Szczecinie oraz na uniwersytetach w Rostoku, Helmstedt, i Heidelbergu. Terminując w Sądzie Kameralnym Rzeszy w Spirze uzyskał tytuł notariusza cesarskiego.
Po powrocie do Szczecina otworzył praktykę notariusza, uwierzytelniał dokumenty przed sądami miejskim, książęcymi czy cesarskim. A przede wszystkim objął stanowisko pisarza miejskiego (sekretarza) i przez kolejne 34 lata sprawował tę funkcję. Prócz kierowania kancelarią i archiwum miejskim pełnił również liczne misje dyplomatyczne i zadania administracyjne w imieniu władz Szczecina. W 1616 roku został członkiem Rady Miejskiej, a w 1630 roku objął stanowisko burmistrza Szczecina, które sprawował aż do śmierci.
Książe Bogusław XIV, ostatni władca Pomorza z dynastii Gryfitów, docenił zdolności polityczne i administracyjne Paula Friedeborna – w 1624 roku powołał go Rady Książęcej, zaś w 1630 roku do Kolegium Radców Ziemskich.
Wykształcenie, zajmowane stanowisko oraz wykonywane czynności sekretarza, archiwisty i notariusza sytuowały osobę Paula Friedeborna wśród elity intelektualnej Szczecina i Pomorza. Jego wiedzę i talent dostrzegł na pewno książę Filip II, mieszkający na stałe w Szczecinie od 1603 roku, który zebrał wokół siebie środowisko uczonych, literatów i artystów. Ten monarcha stał się jednym z adresatów kroniki – Paul Friedeborn dedykował mu wydany w 1613 roku Historyczny opis miasta Szczecina (Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern).
Paul Friedeborn tworząc kronikę wykorzystał liczne źródła pisane i przekazy ustne. Szczeciński sekretarz w kronice wielokrotnie podkreślał wagę dokumentów pochodzących z archiwów miejskiego i książęcego. Opisując Szczecin korzystał również z własnych doświadczeń jako świadek i uczestnik wielu wydarzeń. Był m.in. jednym z sygnatariuszy układu regulującego ustrój Szczecina, który Rada Miejska zawarła z księciem Filipem II w 1612 roku.
Historyczny opis miasta Szczecina Paula Friedeborna stanowi przykład literatury późnośredniowiecznej i wczesnonowożytnej określanej mianem „kroniki miejskiej”. Zgodnie ze wzorcem tego gatunku kronika dotyczy historii miasta od jego założenia aż do czasów współczesnych autorowi, a powstała w kręgu władz miejskich.
Paul Friedeborn napisał kronikę w języku niemieckim z licznymi wstawkami łacińskimi – cytaty, utwory własne i zamówione. Swój kunszt pisarski, znajomości łaciny zaprezentował czytelnikom w 1624 roku publikując Descriptio urbis Stetinensis.
Kronika Paula Friedeborna (Historyczny opis miasta Szczecina) stanowi niezastąpione źródło wiedzy o przeszłości miasta.
Już niedługo mieszkańcy Szczecina będą mogli zapoznać się z kroniką Paula Friedeborna, której tłumaczenie przygotowuje Zamek Książąt Pomorskich. Obecnie trwają już prace redakcyjne nad przetłumaczonym tekstem dzieła szczecińskiego burmistrza.
Polskie tłumaczenie kroniki powstaje w ramach projektu INT188 „Klasztor w mieście. Miasto w klasztorze” dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program Współpracy INTERREG VA Meklemburgia Pomorze Przednie/Brandenburgia/Polska w ramach celu „Europejska Współpraca Terytorialna” EFRR INTERREG VA.
Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie realizuje projekt z Dominikanerkloster Prenzlau. Program prowadzony będzie do 2022 roku, kiedy to szczeciński Zamek planuje wydać polskie tłumaczenie kroniki.
Prof. Paweł Gut
Na zdjęciu:
Signum notariusza Paula Friedeborna wraz z formułą uwierzytelniającą dokument składany do sądu cesarskiego (1606 rok ). W zbiorach Archiwum Państwowego w Szczecinie
Miejsce
