Mapa Pomorza

Mapa Pomorza – pierwsza wersja atlasowa

Eksponat prezentowany w ramach galerii online – Galerii z Gryfem

Mapa Pomorza powstała w Amsterdamie po roku 1630, a jej losy są dość skomplikowane. Pierwotnie została wykonana przez Salomona Rogiersa dla oficyny Jodocusa Hondiusa, tej samej, w której pracował rytownik wielkiej mapy Lubinusa – Geelckercken. Jednak śmierć właściciela wydawnictwa w 1630 r. spowodowała, że płyty miedziorytnicze do publikowanych przez niego map (w tym i ta) zostały sprzedane. Nabył je między innymi rywal Hondiusa – Willem Blaeu. To on i jego syn Joannes stworzyli największe i najprężniej działające wydawnictwo kartograficzne XVII w. Licznie wydawane atlasy, od jedno- po wielotomowe, zawierały pomniejszoną wersję wielkiej mapy Pomorza Eilharda Lubinusa.

Zobacz galerię zdjęć

Redukcja treści geograficznej szła w parze z redukcją ikonografii mapy. „Odarto” ją z portretów, widoków miast, herbów szlacheckich czy drzew genealogicznych. Pozostał jednak najważniejszy element tożsamości Gryfitów – wielki, dziesięciopolowy herb Księstwa. Pojawił się przy tym nowy element, od tej pory częsty w ikonografii map Pomorza: tronująca bogini Ceres oraz putta ze snopkami zboża w kartuszu tytułowym, będące symbolami rolniczego charakteru regionu. Istotnym nieoryginalnym elementem mapy jest naklejony na verso (lewy górny róg) ekslibris, wskazujący, że mapa pierwotnie została wklejona do atlasu tzw. sztucznego (74 mapa w 33 woluminie), będącego częścią biblioteki książąt Yorku.

Wiek XVII w historii kartografii określany jest mianem „wieku atlasów”. Taki sposób publikowania map – ułożonych systematycznie, sprowadzonych do wspólnego rozmiaru, opatrzonych komentarzem, współoprawnych – osiągnął właśnie w tym stuleciu najdoskonalszą formę. Wtedy powstały atlasy największe (zbudowane z map ściennych) oraz najdroższe (wydane w Amsterdamie przez oficynę Joannesa Blaeua). Mapy, które pierwotnie – jak wielka mapa Lubinusa – zostały wydane jako mapy wieloarkuszowe (ścienne), redukowano do formatu atlasowego i w ten sposób udostępniano szerokiemu gronu odbiorców.

Mapę zakupiono do zbiorów Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie w 2013 r.