Soter Jaxa-Małachowski.Pejzaże morskie

Galeria Gotycka (wejście J)

Soter Jaxa-Małachowski. Pejzaże morskie

do 30.10.2019

Wystawa prezentuje twórczość Sotera Jaxy-Małachowskiego (1867-1952), jednego z ważniejszych rodzimych malarzy marynistów, mistrza pejzażu morskiego.

W pierwszej połowie ubiegłego wieku był on artystą niezwykle cenionym, a duże uznanie zyskały zwłaszcza kompozycje o tematyce marynistycznej – liczne widoki morza i wybrzeża morskiego, porty, przystanie rybackie i sceny z życia rybaków.

Morze od zawsze inspirowało wyobraźnię twórczą Sotera Jaxy-Małachowskiego, urodzonego i wychowanego w okolicach Odessy nad Morzem Czarnym. Po okresie studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz w Monachium, osiadł na stałe w Krakowie, skąd podróżował na południe Europy w poszukiwaniu inspiracji artystycznych. Malował pejzaże z Włoch,  szczególnie widoki Wenecji oraz wyspę Capri z charakterystycznym motywem skał wynurzających się z wody. Tworzył ponadto w Dalmacji i na Lazurowym Wybrzeżu. Począwszy od 1920 roku regularnie wyjeżdżał na wybrzeże Bałtyku, gdzie w okolicach Zatoki Gdańskiej i na Półwyspie Helskim powstawały te najbardziej znane widoki morza, reprodukowane następnie w serii pocztówek, wydanych przez Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w ramach cyklu Cuda Polskiego Morza.

Soter Jaxa-Małachowski wypracował indywidualny styl malarski, który doskonale łączył realizm przedstawienia ze znakomitym wyczuciem koloru. W swoich kompozycjach artysta niezwykle trafnie oddawał nastrój krajobrazu morskiego i zmienność kolorystyki wody, zależną od pory dnia czy panującej pogody. Uznanie przyniosły mu także nokturny morskie, przedstawiające taflę wody, lśniącą w blasku księżyca. O artyście pisano: Dwa motywy maluje p. Małachowski z wyjątkową pasją: urok księżycowej nocy i morze.

We wczesnym okresie tworzył przede wszystkim kompozycje olejne. Natomiast w latach 20. i 30. posługiwał się głównie akwarelą i gwaszem. W pejzażach morskich niemal do perfekcji doprowadził operowanie tymi technikami, ukazując przejrzystość fal rozlewających się po piasku, ich spienione grzywy czy głębię morskiej toni.

Obok prac o tematyce marynistycznej malował także widoki Krakowa, pejzaże tatrzańskie, sceny rodzajowe z dworków na Kresach oraz portrety rodzinne. Prace artysty prezentowane były na ponad 50 wystawach zbiorowych w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i we Lwowie, w warszawskiej Zachęcie oraz w Oddziale Związku Powszechnego Artystów Polskich w Krakowie, a także na kilku wystawach indywidualnych: TPSP Lwów (1910-11), ZPAP Kraków (1912), TPSP Kraków (1932, 1938).

Obrazy Sotera Jaxy-Małachowskiego eksponowane na wystawie w Zamku Książąt Pomorskich pochodzą z kolekcji prywatnej.